Południowoamerykańskie ryby kąsaczowate (Characidae ). Warunki naturalne i wymagania przy rozrodzie

(Przedruk elektroniczny za zgodą PZA z czasopisma "Akwarium" nr 1/89)

Leon Nejmark

    Trzymane w akwariach amerykańskie kąsaczowce pochodzą przeważnie z dwóch biotopów:
1. Rzeki i potoki płynące z lasu. Charakteryzuje je temperatura do 25°C, gdyż są one ocienione, w wodzie jest dużo gałęzi, kory. Woda jest czysta i płynie stosunkowo szybko, jej zabarwienie jest brązowe, zawiera dużo kwasów humusowych, jest bardzo miękka i kwaśna. Występują tu rodzaje: Hemigrammus, Nannostomus, Poecilobrycon (obecnie Nannobrycon), Hyphessobrycon, Paracheirodon i in.

2. Rzeki i potoki płynące z sawann. Płyną na otwartej przestrzeni, mają wodę przejrzystą, nieznacznie zabarwioną, miękką i słabo kwaśną, o temperaturze około 27°C i wyższej. Z tych wód pochodzą: Hyphessobrycon callistus, Gymnocorymbus, Ctenobrycon, Megalamphodus, Copeina i in. Rzeki Amazonii różnią się bardzo składem chemicznym. Najczęściej przytaczany jest podział wód Amazonii według H. Sioli (1 ):

1. Rzeki z “białą wodą" niosące dużo części ilastych (Rio Madeira, Rio Solimoes i Amazonka).
2. Rzeki z czystą, ciemnobrązową wodą, o dużej zawartości kwasów humusowych - woda bardzo miękka (Rio Negro, Rio Cururu).
3. Rzeki z czystą, przejrzystą, zazielenioną wodą, spływające z And - górny bieg Amazonki, Rio Maranon, Rio Ucayali oraz Rio Tapajoz, Rio Xingu.

    Paracheirodon innesi występuje tylko w brązowo zabarwionych wodach Rio Maranon i Rio Ucayali.
    Paracheirodon axelrodi - występuje wyłącznie w “czarnej wodzie" Rio Negro i dopływach.

    Olbrzymia różnorodność warunków środowiska powoduje, że wśród południowo-amerykańskich kąsaczowatych są zarówno gatunki o minimalnych wymaganiach co do składu chemicznego przy rozrodzie, jak i o wymaganiach skrajnych. W związku z tym możemy je podzielić na kilka grup: (3, 2):

1. “bez wymagań" - średni skład wody przy rozrodzie: twardość węglanowa 15°n, twardość całkowita 7°n może spaść do 0°n, pH 6-8. Woda wodociągowa ma zbliżone parametry. Przedstawiciele: Gymnocorymbus ternetzi, Pristella maillaris (syn. Pristella riddlei)
2. Rozwój embrionalny jest ograniczony całkowicie przez wymagania: twardość całkowita 6-8°n, w tym 1 /3 twardości węglanowej, pH 6,5-7,0. Wodę do tarła przygotowuje się zmiękczając wodę wodociągową przez dodanie wody deszczowej lub destylowanej. Przedstawiciele: Hemigrammus armstrongi (obecnie H. rodwayi), H. caudovittatus, H. ocellifer, H. Unilineatus, Hyphessobrycon flammeus, Moenkhausia pittieri.

Hyphessobrycon bentosi bentosi    Zdjęcie: B. Ziarko

3. Średni skład chemiczny wody przy rozrodzie: twardość całkowita 3-5°n, w tym twardości węglanowej O,5°n, pH powyżej 6. Wodę do tarła przygotowuje się dodając do wody deszczowej, destylowanej itp., wody twardej lub soli. Przedstawiciele: Hemigrammus erythrozonus, Hyphessobrycon bentosi rosaceus, H, callistus, H. serpae, H, georgettae, H. takesi, H. haraldschulzi, H. pulchripinnis, H. bentosi bentosi (syn. H. ornatus), Nanostomus beckfordi, N. harrisoni.

4. Należą tu gatunki o wymaganiach skrajnych: twardość węglanowa 2°n, twardość całkowita 0°n, pH 5,5-6,8. Wodę do tarła przygotowujemy dodając do wody destylowanej, deszczowej czy demineralizowanej odpowiedniej ilości soli wapnia i magnezu (Ca i Mg). Przedstawiciele: Paracheirodon innesi, P. axelrodi, Hyphessobrycon herbertaxelrodi. Wyjątkiem jest Hemigrammus erythrozonus (4). Zaródki i larwy tego gatunku rozwijają się przy twardości całkowitej 1-8°n, przy czym węglany mogą mieć wartość aż do 4°n. Nie mogą być one związane z Mg²⁺ i Ca²⁺, tworzącymi twardość przemijającą (dającą się usunąć gotowaniem) lecz chodzi o węglany, związane z jonami sodu (Na+) np. NaHC03 (kwaśny węglan sodu), tworzące zasadowość wody. Niezależnie od tolerancji na warunki środowiska, przekroczenie wartości skrajnych powoduje zwykle śmiertelność wszystkich zarodków.

Przykładowy skład wód dorzecza Amazonki: