|
Rośliny z rodzajów Hemianthus i Micranthemum
(Przedruk elektroniczny za zgodą PZA z czasopisma "Akwarium" nr.
5/89)
Rośliny drobnolistne w akwarium
Józef Kluczniok
Chciałbym przedstawić Państwu krótką historię pewnej
grupy roślin drobnych, nieco łamliwych, bardzo dekoracyjnych, a ostatnio coraz
częściej spotykanych w naszych akwariach. Do ich określania używa się jeszcze obcych
nazw łacińskich, które obecnie traktowane są już jako synonimy. Nazwy polskie
dotychczas są jeszcze nie nadane. Są to rośliny z rodzajów Hemianthus i Micranthemum,
należące do rodziny Scrophulariaceae- trędownikowate. Są one reprezentowane
łącznie przez 10 gatunków, których historia się splata. W 1803 roku Michaux
ustanowił rodzaj Micronthemum, natomiast w 1817 roku Nuttal, ustanawiając
rodzaj Hemianthus, przejął równocześnie kilka gatunków uprzednio zaliczanych
do rodzaju Micranthemum. Kierował się przy tym budową kwiatu, który w
przypadku rodzaju Hemianthus (Hemi = pół, anthos = kwiat), ma
kilka płatków tworzących dolną wargę są one normalnie ukształtowane, zaś górna
warga przedstawia formę szczątkową i jest prawie niezauważalna. Na przestrzeni lat
rodzaje Hemianthus i Micranthemum wielu botaników łączyło razem,
między innymi tak znany botanik, jakim był Wettstein. Dopiero od 1974 roku oba rodzaje
występują znów oddzielnie i miejmy nadzieję, że już ostatecznie. Przy okazji
chciałbym przedstawić z owej grupy roślin drobnolistnych dwa gatunki, spotykane w
naszych akwariach:
1. Hemianthus micranthemoides NUTTALL, 1817
(synonim Micranthemum micranthemoides (NUTTALL/WETTSTEIN,)
W swojej książce pt. "Rośliny akwariowe" (przygotowana do druku), dałem jej
polską nazwę - drobniczka amerykańska, chociaż wydaje mi się, że lepszym
określeniem byłoby drobniczka okółkowa, a to ze względu na okółkowe ułożenie
liści na węźle łodygi. Ostatecznie wypowie się w tej sprawie komisja nazewnictwa
roślin akwariowych, utworzona przy PZA w listopadzie 1987 r.
Naturalne stanowiska tej rośliny znajdują się na Kubie oraz południowych obszarach
Ameryki Północnej, gdzie zasiedla bagna, podmokłe obrzeża rzek oraz płytkie wody.
Pozostałe gatunki tego rodzaju występują w bardziej gorących strefach klimatycznych
Ameryki Środkowej, Ameryki Południowej i Indii Zachodnich. Nisko rosnąca, płożąca
się forma lądowa, charakteryzuje się wytwarzaniem trzech liści w okółku, rzadziej 4
a wyjątkowo 5, oraz krótkimi międzywęźlami. U roślin podwodnych okółki złożone
są również z 3 liści, natomiast przy intensywnym oświetleniu, liczba ta może
dochodzić do 4 w okółku, co nie jest jednakże powodem uznawania takich egzemplarzy
drobniczki jako nowy gatunek, czy nawet formę. Długość liści podwodnych wynosi
0,5-0,8 cm, wyjątkowo do 1,0 cm, szerokość 0,2 - 0,3 cm. Są one jasnozielone,
siedzące, ostro zakończone, nieco dłuższe i bardziej wiotkie od liści roślin
lądowych. Z cienkiego nerwu środkowego odchodzą 2 nerwy boczne, dochodzące do
gładkiego brzegu blaszki liściowej. Wznoszące się ponad podkole pędy dobrze się
rozgałęziają, co nadaje roślinie szczególnie dekoracyjny wygląd. Formy lądowe
wytwarzają w kątach liściowych pojedyncze kwiaty, osadzone na 2-4 mm długiej
szypułce. Kielich jest 4-działkowy, również 4-płatkowa jest korona, przy czym górna
warga, utworzona przez 1 płatek, jest w formie szczątkowej i prawie niewidoczna.
Pozostałe 3 płatki, z których środkowy jest największy, tworzą wargę dolną.
Dobry wzrost w akwarium zależy głównie od intensywnego oświetlenia (50-70 W/100 I), a
więc zacienianie roślin nie jest wskazane. Podłoże powinno być żyzne i
drobnoziarniste. Roślinę należy chronić przed ślimakami, wrażliwa jest również na
preparaty zawierające trypoflawinę. Problemy przy uprawie mogą wystąpić w wodzie o
twardości węglanowej powyżej 12°n. Wymagania uprawowe: twardość węglanowa 2-12°n,
pH 6-7, temperatura 22-28°C. Przy uprawie w wyższej temperaturze, np. 26-28°C, należy
zwiększyć intensywność oświetlenia, co pozwoli uniknąć nadmiernego wzrostu tej
rośliny ku górze, krótkie międzywęźla dają jej bardziej dekoracyjny wygląd. Odnosi
się to zresztą do wszystkich roślin akwariowych.
2. Micranthemum umbrosum (WALTER) BLAKE, 1915
(synonim Micranthemum orbiculatum MICHAUX) - drobniczka cienista, określana też
często jako drobniczka okrągłolistna.
Od 1974 roku do rodzaju Micranthemum zaliczane są jedynie 4 gatunki: M.
procerum, M. standleyi, M. rotundatum i M. umbrosum. Ten ostatni gatunek zasiedla
tereny bagniste Ameryki Środkowej oraz dalej na północ do stanów Karolina, Teksas i
Georgia. W odróżnieniu od Hemianthus micranthemoides, liście tej rośliny
ułożone są krzyżowo naprzeciwlegle, ich obrys jest prawie kolisty, a średnica blaszki
liściowej dochodzi do 0,5 cm. Liście są prawie siedzące, z ich podstawy odchodzi 5
słabo widocznych nerwów. Brzeg blaszki liściowej jest gładki, w odróżnieniu od
podobnej rośliny - Lindernia microcalyx, której brzeg jest karbowany.
Wytwarzane u postaci lądowej kwiaty są niepozorne, o białej, 4-płatowej i
niezdeformowanej koronie. W uprawie akwariowej roślina jest nieco trudniejsza od H.
micranthemoides i wymaga jeszcze lepszego oświetlenia, co najmniej 75 W/100 I.
Rozmnażanie odbywa się tak jak i u H. micranthemoides, przy pomocy sadzonek
pędowych, które można sadzić po kilka (do 5), ale w odstępach ze względu na duże
zapotrzebowanie światła. Tak samo jak H. micranthemoides roślina ta jest
wrażliwa na trypoflawinę i bywa łatwo uszkadzana przez ślimaki. Wymagania uprawowe:
twardość węglanowa 2-12'N, pH 5,5-7,2, temp. 24-28 (22-30)'C.
Literatura:
1. Paffrath K. - Hemianthus und Micranthemum, DATZ 5/1980
2. Baensch H. A., Riehl R. - Aquarien Atlas, t.1, wyd.5, Mergus Verlag 1985,
West Germany
3. Baensch H. A., Riehl R. - Aquarien Atlas, t.2, wyd.1, Mergus Verlag 1985,
West Germany
Recenzował: dr Ryszard Kamiński
"Akwarium" 5/89
|
