Ryby przeznaczone do rozrodu najlepiej trzymać w wodzie o tw. og. 6°n, pH 6,5-7,0, lekko przyprawionej garbnikarni i w temp. 24-26°C. Aby zapewnić im dostateczną ilość pokarmu roślinnego, akwarium powinno być dobrze oświetlone, gdyż to powoduje bujny wzrost glonów. Trzeba również pamiętać, że ryby te chętnie odpoczywają w miejscach ocienionych. Pomimo, że stojaczek punktowany jest rybą stadną, to jednak uznaje terytorializm i na porządku dziennym obserwować możemy “walki obronne" rejonu żerowania. Ze względu na słabo zauważalny dymorfizm płciowy mogą być kłopoty z wyborem tarlaków. Wybieramy ryby które się tolerują, lub które przystąpiły do zalotów i zmieniły swoje ubarwienie - nikną z tułowia czarne punkciki, a w ich miejsce w przedniej części tułowia pojawia się jedna lub dwie ciemne plamy. Do rozrodu używamy lekko zabarwionej Toruminem wody o parametrach: tw. og. 3°n, pH 6,5 i temp. 27°C. Konieczny jest ruszt ikrowy, do którego najlepiej wsunąć dwie wiechy spreparowanych najdrobniejszych korzeni wierzby. W tak urządzonym zbiorniku dochodzi z reguły dość szybko do tarła, które możemy nie tylko obserwować ale również usłyszeć. Stojaczki w czasie tańca godowego uderzają się bokami wydając przy tym słyszalne klekotanie. Największy kłopot zaczyna się dopiero w czwartym dniu po złożeniu ikry przez samicę. Larwy stojaczka są zbyt słabe, aby wydostać się z twardej osłonki ikry i musimy im to ułatwić. Jedni rozrywają twardą osłonkę igłami, inni zabierają ikrę w słoju na wycieczkę rowerową po wyboistej drodze, były wreszcie przypadki poddawania ikry działaniu ultradźwięków. Wszystkie te sposoby zostały negatywnie ocenione przez śląskich hodowców kąsaczowców - wiernych zasadzie “nie poprawiania natury" i zaczęto się zastanawiać nad stworzeniem takich warunków w jakich odbywa się wylęg w naturalnym środowisku. Przez przypadek, znany i ceniony hodowca Andrzej Biliński, doszedł do właściwej i odpowiadającej naszym gustom metody, polegającej na “zainfekowaniu" po tarle akwarium wrogiem ikry - plantarią. Małe plantaria przegryzają otoczkę ikry pomagając wydostać się larwom stojaczków. W szóstym dniu po tarle larwy stają się narybkiem i swobodnie pływają podobnie jak rodzice, względnie grzbietem do góry. Karmiąc narybek należy pamiętać o podawaniu również roślinnego pokarmu (glony). Dalszy wychów nie nastręcza większych kłopotów.
Caenotropus labyrinthicus Zdjęcie J. Koralewski
Kiedy jesienią 1987 r. znany ekspert Heiko Bleher przekazał nam 8 egz. złowionych w Apure - dopływie Orinoco “głowostójek", okazało się, że mamy do czynienia z nowym dla nas kąsaczowcem - Caenotropus labyrinthicus. Część ryb postanowiliśmy zaprezentować na VII Przeglądzie Kąsaczowców w Zabrzu, a pozostałe egzemplarze rozmnożyć. Reakcja zwiedzających na widok naszych ryb była jednakowa “o stojaczek punktowany". Po przeczytaniu właściwej tabliczki informacyjnej, nie wiedząc o tym, że prezentowany jest inny rodzaj ryb zaczęto psioczyć na ciągłe zmiany nazw naukowych. Między innymi te i tym podobne rozmowy pomiędzy akwarystami zaważyły na celowości dalszego kontynuowania cyklu artykułów p.t. “Kąsaczowce które mylimy". Caenotropus labyrinthicus wyglądem i sposobem zachowania się do złudzenia przypomina stojaczka punktowanego, tyle tylko, że czarny pas biegnący od oka do środkowych promieni płetwy ogonowej jest u niego silniej zaznaczony i przebiega w linii ciągłej. Na tle czarnego pasa widnieje ciemna plamka barkowa, która szczególnie ostro zarysowuje się w czasie tarła przy równoczesnym zniknięciu punkcików z całego ciała. Pierwsze promienie płetwy grzbietowej są ciemne. Jak wcześniej wspomniano pysk ma skierowany w dół. Caenotropus labyrinthicus występuje w wolno płynących wodach dorzecza Amazonki w Orinoco i Parnaiba. W naturze dorasta do większych rozmiarów niż dobrze nam znany stojaczek, bo aż do 18 cm. Posiada również kilka form lokalnych. Dla przykładu podamy, że endemit z rzeki Rupununi charakteryzuje się załamaną linią boczną i widocznym czarnym, wydłużonym prostokącikiem na płetwie grzbietowej. Jeżeli do kompletu dodamy krótką wzmiankę o trzeciej “głowóstójce" Caenotropus maculosus - to będziemy mieć pełny obraz wątpliwości, jakie nachodzą przeciętnych akwarystów podczas określania przynależności gatunkowej. Caenotropus maculosus pochodzi z Gujany. Jest podobnie wybarwiony jak C. labyrinthicus, lecz koniuszek płetwy grzbietowej jest u niego czarny. Oprócz tego, jego pysk jest bardziej wydłużony. Wracając do naszych C. labyrinthicus, przyjęliśmy podobną “technologię" rozrodu jak przy stojaczkach i dopiero dalsze wieloletnie rozmnażanie tego gatunku wykaże, czy podążyliśmy właściwą drogą. Na zakończenie chcielibyśmy wszystkich entuzjastów nowości zachęcić do hodowli tych jakże wspaniałych i ciekawych kąsaczowców.
