|
Rodzaj Moenkhausia - nowi przedstawiciele w
naszych akwariach:
Moenkhausia collettii (Steindachner, 1882), Moenkhausia
dichroura (Kner, 1858)
(Przedruk elektroniczny za zgodą PZA z czasopisma "Akwarium" nr 5-6/88)
Dagobert Drost
Andrzej Strukowski
Rodzaj Moenkhausia (błyszczyki) wchodzi w skład
rodziny Characidae, podrodziny Tetragonopterinae. Obejmuje około
40 gatunków zamieszkujących rozległe tereny dorzecza Amazonki, Orinoko i Rio
Paraquay. Rodzaj ten jest blisko spokrewniony z rodzajem Astyanax. Różnią
się tym, że błyszczyki posiadają nasadę płetwy ogonowej pokrytą łuskami.
Do niedawna w Polsce hodowane były trzy gatunki błyszczyków:
błyszczyk parański (Moenkhausia sanetaefifomenae), błyszczyk brylantowy
(M. pittieri) i błyszczyk wielkołuski (M. oligolepis). Ten ostatni ze względu na swą wielkość (dł. 12 cm) - spotykany jest w dużych zbiornikach wystawowych. Pozostałe, mimo że są rozmnażane bezproblemowo -nie zyskały większej popularności u akwarystów, jak również szerszych opracowań w naszym czasopiśmie.
Jednym z powodów powyższej sytuacji jest chyba to, o czym wspominaliśmy w publikacji o świecikach afrykańskich. Otóż młodzież błyszczyków pływająca w akwariach sklepowych, niewłaściwie eksponowana ma wygląd dość nieefektowny (dotyczy to głównie błyszczyka brylantowego). Dlatego wskazane jest przy ekspozycji odpowiednie światło oraz obecność kilku osobników dorosłych.
Błyszczyki są typowymi rybami stadnymi, szybko pływającymi, wymagającymi dość dużych zbiorników, Warunki ich hodowli nie różnią się od wymagań hodowlanych większości kąsaczowców.
Od niedawna - dzięki uprzejmości Heiko Blehera - jesteśmy posiadaczami dwu nowych gatunków błyszczyków
M. collettii i M. dichroura.
Moenkhausia collettii pochodząca z dopływu Orinoko Apure - jest rybą wielkości 5-7 cm. Barwę ciała ma srebrzystooliwkową. Wzdłuż tułowia zaznaczony jest lekko fosforyzujący, seledynowy pas. Płetwa tłuszczowa i ogonowa są barwy pomarańczowej. Dymorfizm płciowy jest słabo zaznaczony. Samice są krępe, o bardziej zaokrąglonym brzuchu zaś u samca płetwa tłuszczowa ma delikatne, czarne obrzeżenie. Karmienie ich jest niekłopotliwe. Ryby pobierają wszelki pokarm żywy i płatkowany. W zbiorniku ogólnym przebywają w wodzie o parametrach: pH 6,5, twardość całkowita 6°n, temp. 25°C. Rozród najlepiej przeprowadzić w wodzie o pH 6, twardości 3°n i temperaturze jak w zbiorniku ogólnym. Tarło następuje w 3-4 dni po przeniesieniu tarlaków do zbiornika lęgowego dł. 40 cm, który powinien mieć ruszt ikrowy. Samica składa 200-300 ziaren ikry. W temperaturze 25°C wylęg następuje już po 24 godzinach. Pęcherzyk żółtkowy zanika po 5 dniach - od tego dnia należy rozpocząć karmienie narybku. Stosując często, częściową wymianę wody - stymuluje się szybki wzrost narybku. Dojrzałość płciową ryby osiągają po około 8 miesiącach.
Moenkhausia dichroura. Występuje w wodach Gujany i Wenezueli oraz w górnym biegu Rio Paraquay. Osiąga długość do 8 cm. Grzbiet ma barwy oliwkowej, brzuch srebrzysty, od pokryw skrzelowych do nasady płetwy ogonowej ciągnie się ciemny pas kończący się
czarną plamą na środkowych promieniach płetwy. Płetwa ogonowa odznacza się charakterystycznym rysunkiem: płaty żółtawe, bliżej końców czarny pas, zakończenie płatów śnieżnobiałe. Dymorfizm płciowy jest trudny do określenia: pęcherz pławny u samców zaostrzony w dolnej części, wydłużone pierwsze promienie płetwy odbytowej. Podobnie jak
M. collettii - ryby te są niewybredne w karmieniu. Trzymane w dużym akwarium ogólnym wraz z poprzednio opisanym gatunkiem i stadkiem Hyphessobrycon sp. kryją się wśród roślin, w ocienionych rejonach zbiornika. Ryby te są bardzo płochliwe. Szybszy ruch w pomieszczeniu lub nagły refleks świetlny powoduje wśród nich niepokój, niekiedy wyskakiwanie ponad powierzchnię wody. Zbiornik powinien posiadać roślinność pływającą oraz być dobrze przykryty.
M. dichroura jest bardzo podobna (i bywa mylona) z razborą trójpręgą (Rasbora trilineata) i zwinnikiem obrzeżonym (Hemigrammus marginatus). Od razbory różni się obecnością płetwy tłuszczowej. Zwinnik obrzeżony jest nieco mniejszy i ma bardziej kolorową płetwę ogonową. W dostępnej nam literaturze na temat M. dichroura znaleźliśmy bardzo mało wiadomości. Naszym zdaniem optymalne warunki do rozrodu nie powinny odbiegać od parametrów podanych przy M. collettii. Dotyczy to oczywiście osobników pochodzących z odłowów. Kolejne pokolenia prawdopodobnie będą mniej "wymagające" jak to się dzieje z wieloma gatunkami kąsaczowców.
Na zakończenie chcielibyśmy pokrótce przedstawić kilka gatunków rodzaju
Moenkhausia hodowanych za granicą.
M. intermedia Eigenmann, 1908 zamieszkuje głównie Gujanę. Jest bardzo podobna do
M. dichroura. Różni się słabiej zaznaczonym rysunkiem płetwy ogonowej i ciemnym paskiem u nasady
płetwy odbytowej. Samce posiadają czarną plamkę na szczycie płetwy grzbietowej.
M. copei (Steindachner, 1882) bardzo podobna do opisanej wyżej
M. collettii i występująca w tych samych okolicach. Jest bardziej barwna, w odpowiednim świetle przy ciemnym podłożu mieni się fioletowo ze złotymi refleksami.
M. ceros (Eigenmann, 1908) ryba wielkości ok. 6 cm, pochodząca z Ucayali. Sprowadzona została do Europy w 1983 r. przez Heiko Blehera. Wyglądem przypomina zwinnika Levisa, z tym, że nie posiada niebieskiego pasa wzdłuż ciała. Samica jest pełniejsza, pęcherz pławny ma zaokrąglony, u samców jest on spiczasto wydłużony.
Nieco przypominająca, szczególnie w czasie godów błyszczyka brylantowego jest
M. comma (Eigenmann, 1908) - długość ok. 8 cm, występująca w dolnej Amazonce. Posiada srebrzystooliwkową barwę, płetwę grzbietową i odbytową biało zakończoną, płetwę ogonową bezbarwną, Wzdłuż ciała biegnie ciemny pas, łuski ma duże, wyraźnie zaznaczone. Rozród charakteryzuje się długim okresem inkubacji ok. 60 godzin. Tarlaki nie zjadają ikry ani narybku. Młodzież trzyma się w stadzie, gdy tymczasem osobniki dorosłe wykazują terytorializm.
M. lepidura (Kner, 1859) - długość ok. 8 cm - pochodzi z Gujany. Na pierwszy rzut oka podobna jest do
M. dichroura lecz ma bezbarwny dolny płat płetwy ogonowej i niewielką plamkę barkową. Jest to najliczniej występujący gatunek wśród kąsaczowców Ameryki Południowej.
M. hemigrammoides (Gery, 1965) niewielka, 4 cm długości ryba pochodzi z Gujany - przypomina popularną prystelkę (Pristelle maxillaris). Różni się od niej czerwono-czarno-białą plamą na płetwie grzbietowej i złocistym pasem wzdłuż ciała. Trudna jest do odróżnienia od podgatunku
Hemigrammus unilineatus cayennensis. Mylnie przedstawiono ją w t. I Aquarien Atlas Boenscha i Riehla jako
Hemigrammus sp.
Przedstawiając (na podstawie dostępnego piśmiennictwa) niektóre gatunki rodzaju
Moenkhausia - mamy nadzieję kilka z nich w najbliższym czasie sprowadzić do Polski i w miarę możliwości doprowadzić do rozmnożenia i rozpropagowania wśród hodowców. Równocześnie apelujemy o większą "reklamę" dotychczas hodowanych w kraju błyszczyków, bo naprawdę na to zasługują.
Literatura:
Axelrod H, i inni Exotic tropical fishes, 1977.
Boensch H., Riehl R.: Aquarien Atlas t. I, 1983, t. II, 1985.
Gery J. Characoids on the world. T.F.M. Publication, Inc. Ltd, Neptune City, N.J. USA.
Moll H. Błyszczyk brylantowy, Akwarium 2/79.
Ott G. Moenkhausia collettii - ein schóner Beifang DATZ, 2, 1983.
Ott G. Moenkhausia hemigrammoides (Gery, 1965) DATZ, 7, 1984.
Pfeffer P. Die Orangesschwantz Moenkhausia, eine hiebsche Neuheit DATZ, 10, 1986.
Skrzyński H.: Błyszczyk parański, Akwarium 1-2/1970, Akwarium 5/1975.
Recenzował: dr Henryk Jakubowski
"Akwarium" 5-6/88
|
