Charakterystyka rodzaju Otocinclus z
uwzględnieniem warunków rozrodu
(Przedruk elektroniczny za zgodą PZA z czasopisma "Akwarium"
nr 4-5/85)
Leon Nejmark
Ryby z rodzaju Otocinclus wchodzą w skład rodziny
zbrojnikowatych - Loricariidae. Do rodzaju Otocinclus należą małe
glonożerne sumiki, osiągające wielkość maksymalną 4 do 6 cm. Są to najmniejsze
ryby z całej rodziny. Występują one w centralnej i południowej części Ameryki
Południowej. Żyją w czystych strumieniach.
Ciało mają krępe, ze spłaszczoną powierzchnią brzuszną. Trzon ogona jest
skrócony. Nie posiadają płetwy tłuszczowej. Poza nieco większą płetwą
grzbietową, pozostałe płetwy są małe. Cechą systematyczną, pozwalającą na
rozróżnienie gatunków rodzaju Otocinclus, jest ilość płytek kostnych w
linii nabocznej.
Ryby te nie posiadają pęcherza pławnego, co powoduje, że
poruszają się skokami. Nie są agresywne. Prowadzą życie stadne. Żerują
przeważnie o zmierzchu. Nie mają specjalnych wymagań co do składu chemicznego
wody. Wskazana jest filtracja lub dobre napowietrzenie, a także częsta,
częściowa wymiana wody. W akwarium powinny znajdować się miejsca, pozwalające na
ukrycie się ryb.
Podstawą ich pożywienia są glony, zbierane przystosowaną do
tego przyssawką gębową. Inne pokarmy, jak siekane rureczniki, oczliki,
rozwielitki, płatki owsiane, parzona sałata, czy suszone pokarmy — mogą stanowić
jedynie uzupełnienie diety, nie przekraczające objętościowo 20% (8). Skład
przyjmowanego pokarmu zmienia się z wiekiem. Narybek zjada oprócz glonów drobny
pokarm zwierzęcy. Ryby dorosłe odżywiają się niemal samym pokarmem roślinnym
(3).
Hodowla nie zawsze jest uwieńczona sukcesem. Jeden z autorów
podaje (1), że stracił 6 z 7 zakupionych ryb. Inny znów stracił kolejno ponad 20
sztuk (8). Przyczyną przypuszczalnie był brak dostatecznej ilości glonów w
diecie.
Ryby te trafiły w większej ilości do akwariów w latach 70-tych. Do dziś niemal
wszystkie hodowane egzemplarze pochodzą z importu. Do Polski przywiezione
zostały prawdopodobnie z NRD.
Ogólnie można stwierdzić, że zachowanie się omawianych ryb w
czasie rozrodu przypomina zachowanie się ryb z rodzaju Corydoras (5, 10).
Płodność ich jest bardzo mała. Składają do kilkudziesięciu ziaren ikry.
Rozróżnienie płci jest możliwe jedynie na tej podstawie, że samiec jest
smuklejszy od samicy. W czasie tarła na jedną samicę powinno przypadać kilka
samców (4).
W hodowli akwaryjnej — spotykane są następujące gatunki (5,
11):
1. Otocinclus affinis Steindachner, 1877
2. Otocinclus flexilis Cope, 1894
3. Otocinclus vittatus Regan, 1904
4. Otocinclus maculipinnis Regan, 1912
5. Otocinclus maculicauda Steindachner, 1876
6. Otocinclus notatus (?) (4)
|
|
Otocinclus maculicauda |
|
|
Otocinclus affinis |
|
|
Otocinclus flexilis |
Charakterystyka gatunków
Otocinclus affinis jest najczęściej spotykanym
gatunkiem. Występuje w południowej Brazylii, w okolicy Rio de Janerio. Osiąga do
4 cm długości. Linia naboczna liczy 23—24 płytki kostne. Ubarwienie ciała od
oliwkowego do szaro-zielonego. Wzdłuż ciała biegnie ciemny pas, zakończony u
nasady ogona plamą w kształcie trójkąta. Grzbiet ciemniejszy z czarnymi
plamkami, brzuch białawy.
W literaturze istnieją rozbieżności. dotyczące optymalnej
temperatury hodowli. Podawane są wartości od 18°C (10) do 24°C (5)
Rozmnażanie. G. Sterba (11) pisze o rozmnożeniu tego gatunku przez Schmidt’a w
Tropicarium we Frankfurcie nad Menem. Podobny opis przytaczany jest w książkach
akwarystycznych (9, 10). Przebieg tarła jest następujący, po krótkich zalotach
samica składa ikrę na roślinach i na szybach akwarium. Larwy wylęgają się po 2-3
dniach i przez następne 2-3 dni wiszą na roślinach. Po tym okresie zaczynają
pływać. Przyjmują drobne pokarmy zwierzęce i żółtko jaja. R. Zukal (10)
podkreśla, że o szybkim wzroście decyduje duża ilość glonów i dodawanie karmy
zwierzęcej.
Otocinclus flexilis — występuje w południowej Brazylii
w stanie Rio Grande do Sul. Osiąga do 6 cm długości. Linia naboczna liczy 25
płytek kostnych. Ubarwieniem przypomina O. affinis. Różnica dotyczy ciemnego
pasa, biegnącego wzdłuż ciała. Od strony głowy pas ten może być przerywany, od
strony ogona nie jest ostro zakończony, lecz stopniowo się rozprasza.
W piśmiennictwie brak jest danych o rozmnażaniu tego gatunku. Przy hodowli
temperatura wody powinna wynosić 24°C. Jeden z autorów (7) podkreśla, że nie
zauważył, by ryby te zjadały pożywienie zwierzęce, suszony pokarm, sparzony
szpinak, czy sałatę.
Otocinclus viffatus — występuje w stanie Mato Grosso w
Rio Paragway. Osiąga wielkość do 5,5 cm. Linia naboczna liczy od 21 do 22 płytek
kostnych. Ubarwienie przypomina O. affinis i O. flexilis. Różnica
polega na tym, że ciemny pas, biegnący wzdłuż ciała, wchodzi wyraźnie na płetwę
ogonową. Ryba ta preferuje temperaturę od 18 do 22°C. Przy wyższych czuje się
źle.
O udanym rozmnożeniu tego gatunku pisał K.D. Elsholz (2, 3).
Autor ten uzyskał 3 ryby w 1976 roku. Przebywały one z innymi rybami z rodzaju
Otocinclus i Hemiancistrus w 80 I akwarium, obsadzonym przeważnie
zwartkami (Cryptocoryne). Bezpośrednie oświetlenie stonowane było przez
rośliny pływające. W akwarium znajdowały się korzenie, pozwalające na ukrycie
się ryb. Temperatura wody osiągała najwyżej 24°C, pH około 7, twardość wody
16—18°n. Woda nie była filtrowana, lecz dobrze przewietrzana. Co tydzień
wymieniano 1 /3 część wody. Po dwu latach ryby złożyły ikrę. Została ona w
całości przyklejona do dolnej strony liścia jednej ze zwartek. Wielkość ziaren
ikry-wynosiła 1,5—2. mm. Po dwóch dniach nastąpił wylęg. Larwy miały około 3 mm
długości i były przezroczyste. Po następnych 2 dniach narybek rozpłynął się. Za
pokarm służyły glony i najdrobniejszy „pył" stawowy. W ciągu 3 tygodni narybek
osiągnął wielkość 2 cm. Przy tej wielkości młode ryby posiadały ubarwienie ryb
dorosłych. Z wiekiem przeszły na pokarm wyłącznie roślinny.
Przytoczone fakty wskazują, że wzrost narybku jest bardzo
szybki. Inną zastanawiającą rzeczą jest to, że wiele ryb glonożernych chowanych
było w jednym 80 litrowym akwarium, na dodatek słabo oświetlonym.
Przypuszczalnie niemal cały pokarm tych ryb pochodził spoza akwarium.
Otocinclus maculipinnis — pochodzi z La Plata. Osiąga
długość do 4 cm. Kolor ciała od żółtego do brązowego, z dużą ilością ciemnych
plamek, rozmieszczonych zarówno na tułowiu, jak i na płetwach. Temperatura
hodowli do 24°C Ryby te zostały rozmnożone przez H.J. Frankę, o czym relacjonuje
G. Sterba (11). Ikra była składana przez ryby na roślinach. Narybek, który
rozpływał się w 2 dni po wylęgu larw, karmiony był wrotkami i pokrojonymi
rurecznikami.
Wzrost narybku był nieprzerwany, jeśli zapewniona była dobra filtracja wody i
częściowa, regularna jej wymiana.
Otocinclus maculicauda — pochodzi z
południowo-wschodniej Brazylii. Osiąga do 6 cm długości. Posiada 24 płytki
kostne w linii nabocznej. Ubarwienie ciała tym się różni od O. maculipinnis, że
posiada ciemną plamę u nasady ogona. Temperatura hodowli — do 24°C. Jest to
gatunek rzadko spotykany. W literaturze brak jest danych o jego rozmnażaniu.
Otocinclus notatus (4) — pochodzi z południowej
Brazylii, z Santa Cruz. Osiąga wielkość do 4 cm. Ciało koloru brązowego, z
żółtymi i brązowymi plamami, maskującymi boczny, ciemny pas. U nasady ogona
znajduje się ciemna plama. Pierwszy promień płetwy grzbietowej i płetw
piersiowych posiada rysunek barwny. Poza tym płetwy są przejrzyste. Rozmnażanie
tych ryb nie odbiega od tego, co przytaczane jest przy opisach innych ryby z
rodzaju Otocinclus. Samica składa 20—25 sztuk ikry w różnych miejscach. Wylęg
następuje w 2—3 dni później. Narybek rośnie wolniej, niż u O. vittatus.
Omawiane gatunki ryb pomagają nam w zwalczaniu glonów w
akwarium. Można uznać, że najlepiej czyni to Otocinclus affinis — jednak
skuteczność nie może być porównywana z glonojadem Gyrinocheilus aymonieri
(1).
LITERATURA:
1. Elsholz K.D., Nochmals Otocinclus affinis, „Aquarien Terrarien" — 7, 1973, s.
247.
2. Elsholz K.D., Erstnach zuch von Otocinclus viffatus „Aquarien Terrarien", 7,
1980, s. 230.
3. Elsholz K.D., Celungene Zucht von Otocinclus vittatus. ,,Aquarien Terrarien",
4, 1981, s. 130.
4. Elsholz K.D., Otocinclus nofatus. ,,Aquarien Terrarien", 6, 1982, s. 204.
5. Frey H., Welse und andere Sonderlingei Zierfisch-Monografien, t. 3, Neuman
Verlag,
Leipzig, 1974, s. 51—52.
6. Nejmark L, Uwagi na temat niektórych ryb z rodziny zbrojnikowatych —
Loricariidae,
„Akwarium" 1, 1981, s. 4—10.
7. Peters R., Zur Ha/tung von Otocinclus liexilis, ,,Aquarien Terrarien", 7,
1979, s. 231.
8. Stallknecht H., Und noch einma/: Otocinc/us affinis, ,,Aquarien Terrarien",
10, 1973, s. 355.
9. Sterba G., Aquarienfische, Edition Leipzig, 1972.
10. Zukal R., Akvarijni Ryby, Svepomoc, 1979.
11. Sterba G. The Aquarisf's Encyclopaedia, Ed. , Edition Leipzig, 1983, s.
425—26.
12. Fische gegen Algen, Aquarium Meute, 3, 1983, s. 26.
Akwarium" 4-5/85
|
