Tekst źródłowy strony Pierwotniak

'''Pierwotniaki''' - ''Protozoa'' - jednokomórkowe [[jądrowe|organizmy eukariotyczne]], zaliczane tradycyjnie do królestwa [[zwierzęta|zwierząt]], a według nowszej [[systematyka|systematyki]] do [[królestwo (biologia) |królestwa]]  ''[[Protista]]''. 

* Pierwotniaki (''Protista'') dzieli się na 6 typów:
** [[wiciowce]] (''Flagellates'')
** [[korzenionóżki]]
** [[promienionóżki]]
** [[sporowce]]
** [[sporowce parzydełkowe]]
** [[orzęski]] (''Ciliates'')

----
Pierwotniaki to organizmy o zróżnicowanej budowie morfologicznej. Wielkość ich ciał waha się od 10 um do kilku milimetrów. Zazwyczaj w budowie można wyróżnić przód, tył, stronę grzbietową oraz brzuszną. 

Pierwotniaki wykształciły [[Pellikula|pellikulę]] - błonę komórkową podścieloną utworami błoniastymi (efekt: wzmocnienie całej konstrukcji). Jej dodatkowymi właściwościami jest "elastyczność" pozwalającą na poruszanie się ruchem ameboidalnym. 

Komórki pierwotniaków wypełnia [[cytoplazma]], najczęściej podzielona na zewnętrzną [[ektoplazma|ektoplazmę]] oraz ulokowaną centralnie w komórce [[endoplazma|endoplazmę]].

U pierwotniaków wyróżnia się wyspecjalizowane [[organella|organelle]] ruchowe:

# Wić (''flagellum''), rzęska (''cilia'') - identyczne twory pod względem konstrukcji, jednak różniące się ilością, wielkością oraz tym, iż rzęski połączone są włókienkami pod warstwą błony komórkowej (pellikuli) - co pozwala na skoordynowanie ruchów. 
# Nibynóżki (''pseudopodia'') - wykształcone u niektórych [[Zarodziowce|zarodziowców]], ich działanie polega na przelewaniu cytoplamy do różnych rejonów komórki, a co za tym tworzenie "wypukleń" - co pozwala na przemieszczanie się ruchem ameboidalnym oraz na "oblewanie" ciała potencjalnej ofiary.

Pierwotniaki to organizmy [[Heterotrofia|heterotroficzne]].

Część wiciowców może odzywać się autotroficzne ([[miksotrofizm]]). 

Ponieważ pierwotniaki to małe organizmy, o względnie niskim tempie przemian i dużej powierzchni, wydalanie jest przeprowadzane w drodze [[dyfuzja|dyfuzji]]. 

'''Rozmnażanie się pierwotniaków'''

Pierwotniaki, jako jednokomórkowce rozmnażają się tylko bezpłciowo - zazwyczaj rozmnażanie polega wtedy na podziale mitotycznym komórki - powstają dwie komórki potomne o jednakowym podłożu genetycznym, co prowadzi do szybkiego zwiększenia ilości osobników danego gatunku. Zasadniczą wadą jest brak zmienności genetycznej.

Wśród pierwotniaków występują zarówno formy ''haploidalne'' jak i ''diploidalne''. 

'''Zmysły, wrażliwość'''

Pierwotniaki zdolne są do odbioru bodźców zewnętrznych oraz reagowania na nie. Odbywa się to na zasadzie elektrycznej, dzięki ''polaryzacji błony komórkowej''. Niektóre pierwotniaki wykształciły specyficzne [[organella|organelle]] do percepcji wrażeń świetlnych - jak np. ''czerwona plamka oczna''.

'''Okres istnienia'''

Pierwotniaki to najstarsze organizmy żywe. Są dowody na to, że żyły na Ziemi już 600 mln lat temu.

{{Okres istnienia grupy organizmów|lewa granica=600|nazwa=Pierwotniaki istnieją co najmniej od 600 mln lat.}}

[[kategoria:Protisty]]
[[Kategoria:Inne organizmy]]

 źródło: artykuł [http://pl.wikipedia.org/wiki/Pierwotniaki] w Wikipedii, licencja: [[GNU FDL]], autorzy: [http://pl.wikipedia.org/wiki/Pierwotniaki&action=history]