Tekst źródłowy strony Choroba gazowa

'''Choroba gazowa''' - choroba [[ryby|ryb]] powodowana przez nadmierne stężenie [[tlen]]u w [[woda|wodzie]].

== Opis ==
Choroba gazowa występuje u wielu gatunków ryb. 
Przy silnym [[Insolacja|nasłonecznieniu]], w wodzie dochodzi do zwiększonej [[fotosynteza|fotosyntezy]], w wyniku której zostaje wyprodukowana duża ilość tlenu.

Rośliny występujące w wodzie powodują wzrost produkcji tlenu. Następstwem tego jest zwiększone [[ciśnienie]] gazowe.
Jest ono równoważone przez ryby w ten sposób, że ich krew pobierając tlen również nasyca się powodując podwyższone ciśnienie w układzie krwionośnym. 

[[Saturacja (chemia)|Nasycenie]] wody tlenem jest zależne od [[temperatura|temperatury]] w [[Zbiornik hodowlany|zbiorniku]] i wynosi:
* przy temp. 1[[Skala Celsjusza|°C]] ~ 14,5 [[kilogram|mg]]/l
* przy temp. 5°C ~ 13,3 mg/l
* przy temp.10°C ~ 11,8 mg/l
* przy temp.15°C ~ 10,6 mg/l
* przy temp.20°C ~  9,5 mg/l
* przy temp.25°C ~  8,6 mg/l
* przy temp,30°C ~  7,8 mg/l

== Przyczyny ==
W warunkach akwariowych może dojść do komplikacji i choroby gazowej na skutek zbyt gwałtownego spadku natężenia oświetlenia, np. gwałtowne zachmurzenie się nieba czy też nagłe wygaszenie światła w [[akwarium]]. W tym momencie następuje zatrzymanie [[fotosynteza|fotosyntezy]] w akwarium.

Innym czynnikiem powodującym ten stan jest np. transport ryb ze sklepu akwarystycznego lub innego źródła i transportowane do domu w sztucznie natlenianych woreczkach foliowych.

Zwiększenie zawartości tlenu poprzez dopompowywanie go stwarza w wodzie wyższe ciśnienie tego gazu. Podwyższenie ciśnienia gazów powoduje wzrost ciśnienia w układzie krwionośnym ryb. 

Wprawdzie tlen wiąże się z hemoglobiną, CO<sub>2</sub>,  tworzy z [[wapń|wapniem]] rozpuszczalne związki,
ale już następny składnik [[azot]] nie tworzy żadnych związków, a na skutek swej słabej rozpuszczalności wydziela się w formie banieczek. Następuje to u ryb szczególnie przy gwałtownym nastaniu zmierzchu czy tez wyłączeniu światła. 

Uchodzące banieczki gazu mogą utworzyć zatory w drobnych naczyniach krwionośnych tzw. ([[zator (medycyna)|''embolię'']]), przy czym dochodząc do naczyń głównych mogą wywołać bardzo gwałtowne zaburzenie prowadzące często do [[śmierć|śnięcia]] ryb.

Takie same efekty występują przy spadku temperatury, jak również przy dostarczaniu wody o zaniżonej zawartości gazu.

[[Saturacja (chemia)|Nasycenie]] tlenu w wodzie przy chorobie gazowej dochodzi nawet do 20-30 mg/l. 

Częstą przyczyną pojawiania się choroby gazowej jest okres zimowy u ryb żyjących w naturalnych warunkach, gdy do zbiornika następuje np. zrzut wody z elektrociepłowni. 

== Objawy choroby ==
Ryba staje się mało ruchliwa, płochliwa. Brak u niej chęci żerowania z powodu "[[wzdęcie|wzdęć]]", częste poleganie na dnie lub pływanie przy powierzchni wody. Są niespokojne, [[apatia|apatyczne]], pojawiają się u nich plamy odbarwiające na [[Skóra|skórze]] w formie "pęcherzy" podobnych w jak po oparzeniach.

Banieczki te mogą lokalizować się w obrębie skrzeli lub na skórze. Dochodzi do wystąpienia [[obrzęk]]ów na ciele, np. w okolicy oczu i ich zmętnienie oraz ich uwypuklenie się. W późniejszym stadium choroby ryby te tracą równowagę i w dalszym postępie choroby sną. Zaburzenia równowagi są następstwem nagromadzenia się w [[pęcherz pławny|pęcherzu pławnym]], [[układ pokarmowy ryby|układzie pokarmowym]] i [[jama ciała|jamie ciała]] gazów szkodliwych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu ryby.
W badaniu histopatologicznym czy sekcyjnym ryby można stwierdzić powiększone serce, obecność gazów pod torebkami narządów. W mózgu tych ryb widoczne są wybroczyny powstałe po pękaniu drobniutkich naczyń krwionośnych.

== Zapobieganie ==
Zapobieganie tej chorobie można stosować w warunkach domowej [[hodowla|hodowli]] akwariowej. 

* W początkowym stadium należy zmniejszyć liczbę [[Rośliny|roślin]]. 
* Częściowa wymiana wody w akwarium dopuszczalna tylko wodą "odstałą" z łagodnym odpowietrzaniem.
* [[Aeracja|Napowietrzanie]] akwarium usuwa nadmiar gazu (w czasie silnej [[fotosynteza|fotosyntezy]]). Należy stosować go umiarkowanie, raczej przy powierzchni i w postaci dużych banieczek powietrza. Ten sposób prowadzi do ułatwień i w razie zbyt dużego nasycenia gazy te łatwo mogą się ulatniać z powierzchni wody.
* Ustawianie akwarium z rybami w pobliżu okien wychodzących na stronę południową zwiększa ryzyko szybkiej fotosyntezy jak również nagłego spadku oświetlenia z powodu dużego "zachmurzenia" się [[sfera niebieska|nieba]].
* Świeżo dostarczonym do domu rybom należy zapewnić stopniowe wyrównywanie ciśnienia i temperatury w danym zbiorniku. Dopiero po "adaptacji" można przenosić do innego akwarium.
* Należy zapewnić roślinom i rybom "częściowe" zapadanie zmierzchu poprzez instalację np. zmierzchowego wyłącznika światła i włączenie się nocnego oświetlenia, lub też ograniczenie światła do tego stopnia, aby ryby mogły spokojnie przystosować do nowych warunków i mogły oswobodzić się z nadmiaru gazów we krwi.

== Zobacz też ==
* [[Choroby ryb akwariowych]]

== Bibliografia ==
* Maria Prost, ''Choroby ryb'', Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1989 (ISBN 83-09-01335-3)

== Źródło == 
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Choroba_gazowa Wikipedia (jestem pierwszym autorem)]
[[Kategoria:Choroby ryb]]