Tekst źródłowy strony Ospa karpi

'''Ospa karpi''' (''Epithelioma myxomatosa cyprinorum'') - wirusowa choroba [[Ryby|ryb]] wywoływana przez [[wirusy]] z rodziny ''[[Herpeswirusy|Herpesviridae]]'', mająca podłoże nowotworowe.

== Opis ==  
Ospa [[karp]]i jest chorobą najczęściej występującą w warunkach hodowlanych, znacznie rzadziej pojawia się u ryb w naturalnych zbiornikach wodnych. W stawach najczęściej występuje u karpi dwuletnich (rzadziej u [[Kroczek (ryba)|kroczka]]). Choroba ta znana jest u karpi od bardzo dawna.

Oprócz karpia, który jest najbardziej wrażliwy na tę chorobę, zapadają na nią również m.in.:
* [[karaś pospolity]] (''Carassius carassius'')
* [[leszcz]] (''Abramis brama'')
* [[Lin (ryba)|lin]] (''Tinca tinca'')
* [[płoć]] (''Rutilus rutilus'')
* [[sandacz]] (''Lucioperca lucioperca'')
* [[stynka]] (''Osmerus eperlanus'')
* [[sum europejski]] (''Silurus glanis'')
* [[szczupak pospolity]] (''Esox lucius'') 
* [[wzdręga]] (''Scardinius erythrophthalmus'')
Ospa występuje obecnie rzadko i nie wywołuje śnięć. Może być jednak przyczyną strat w hodowli, gdyż znacznie upośledza przyrosty ryb.
Choroba ta może występować również u ryb ozdobnych w hodowli akwariowej.

== Przyczyny == 
Złe warunki życia w środowisku wodnym są następstwem występowania u tych ryb chorób związanych z pogorszeniem się warunków bytowych. Wystąpienie objawów chorobowych u ryb hodowlanych następuje na osłabionych rybach najczęściej wiosną. 
Zmiana temperatury i parametrów chemicznych wody (zamulone i zarośnięte stawy, mała ilość [[wapń|związków wapniowych]] w wodzie), poza tym zbyt duża ilość i związane z tym [[głodówka|głodowanie ryb]] wraz z ich powolnym przyrostem są najczęściej czynnikiem sprzyjającym pojawianiu się u karpi tej choroby.

Nieracjonalny sposób odżywiania ryb, szczególnie brak [[witaminy|witamin]] w [[pokarm]]ie w warunkach hodowlanych może przyczynić się do wywołania ospy.

Przyczyną tej choroby  są wirusy ''Herpesviridae'', które są obecne w stawie cały czas i pozostają w nim w stanie utajonym. Przy ponownym pogorszeniu warunków i osłabieniu ryb można się spodziewać kolejnego nawrotu choroby. Okres [[okres inkubacji|inkubacji]] nie jest dokładnie znany. Uważa się, że jest on dość długi i może wynosić nawet rok.

== Objawy choroby ==
Na skórze i płetwach chorych ryb powstają galaretowato-mleczne wykwity w postaci opryszczki koloru białawego lub różowawego. Początkowo pojedyncze, ograniczone najczęściej wokół pyska, z czasem rozszerzające się i rozchodzące się na dużej powierzchni skóry. 

Cząstki wirusa są kształtu okrągłego lub owalnego. Zgrubienia osiągają wielkość do 1 cm, a gdy występują obok siebie łączą się w większe guzy. W początkowym stadium  wykwity te są miękkie, z czasem  twardnieją i przypominają rozlane krople zastygłej parafiny. W zaawansowanym stanie choroby następuje odwapnienie [[układ kostny ryb|szkieletu]] (ciało ryby staje się wiotkie). Zmiany na skórze mogą samoczynnie zanikać u ryb przetrzymywanych w zbiornikach z silnym strumieniem przepływu wody. Jednakże po pewnym czasie objawy powracają.

W obrazie [[histologia|histologicznym]] zaobserwować można rozrost [[Komórka nowotworowa|komórek o charakterze nowotworowym]] [[naskórek|naskórka]]. [[Rak (choroba)|Tkanka nowotworowa]] powstała w wyniku tego rozrostu jest zbudowana z komórek [[Homologia (biologia)|homologicznych]] do zewnętrznej warstwy naskórka. Komórki głębiej leżące nie ulegają tym rozrostom. 
W zaawansowanym okresie choroby mogą jednakże wystąpić zmiany w głębszych warstwach skóry właściwej. Zmian w narządach wewnętrznych brak.

== Leczenie ==
Na ospę karpi brak jest leczenia przyczynowego. Zwalczanie tej choroby polega tylko na jej [[profilaktyka zdrowotna|profilaktyce]]. Zaleca się utrzymywanie hodowli i stawów w dobrej kondycji. Należy rybom stworzyć korzystne i optymalne warunki do życia.
Chore zwierzęta z rozległymi zmianami należy eliminować z dalszego chowu.

W hodowli [[Akwarystyka|akwarystycznej]] w celu zapobiegnięcia przenoszenia tej choroby na inne ryby należy przeprowadzić profilaktyczną kurację odpowiednim preparatem. 

== Profilaktyka ==
* Zapewnienie hodowanym rybom najbardziej korzystnych warunków do życia.
* Karmienie ryb świeżym pokarmem oraz podawanie witamin.
* Z hodowli, w której wystąpiła ospa karpi nie należy wywozić ryb w celach zarybieniowych.
* Stawy, zbiorniki czy też akwaria wraz z wszystkimi narzędziami używanymi w hodowli powinny być poddane dokładnej [[dezynfekcja|dezynfekcji]].

=== Uwaga ===
: Ospa karpi nie ma żadnego związku z ospą człowieka i nie jest dla niego zakaźna.

== Zobacz też ==
* [[Choroby ryb akwariowych]]

== Bibliografia ==
* Maria Prost - Choroby ryb - Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 1989, ISBN 83-09-01335-3

== Źródło ==
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Ospa_karpi Wikipedia (jestem pierwszym autorem)]
[[Kategoria:Choroby ryb]]