Tekst źródłowy strony Saprolegnioza

'''Saprolegnioza''', biały grzyb, pleśniawka – choroba [[ryby|ryb]] wywoływana przez [[protisty grzybopodobne]] z rodziny ''[[Saprolegniaceae]]''.

== Wstęp ==
Rozwojowi [[pleśń|pleśniawki]] sprzyja niska [[temperatura]]. Choroba grzybicza, czyli pleśniawka atakuje różne [[Gatunek (biologia)|gatunki]] [[Ryby|ryb]] i jest schorzeniem wtórnym. Grzyb ten rozwija się przede wszystkim na uszkodzonych tkankach ryb (urazy mechaniczne lub też przez [[bakterie]], [[Pasożyt|pasożyty]]). Ponadto grzyby te często osiedlają się na ziarnach [[ikra|ikry]]. 
 
Wywoływana jest przez grzyby z rodziny ''Saprolegniaceae'', z rodzajów: ''Saprolegnia, Achlya, Aphanomyces, Thraustothecea, Dictyuchus i Leptomitus'' zaliczane w dawnych systemach [[taksonomia|taksonomicznych]] do klasy glonowców — ''Phycomycetes'', podklasy ''[[Lęgniowce|Oomycetes]]''. 

Spośród rodzaju ''Saprolegnia'' chorobę tę (pleśniawkę) najczęściej wywołują jej dwa gatunki: ''Saprolegnia parasitica'' oraz ''Saprolegnia ferax''. Pleśniawkę mogą wywołać również, choć już w mniejszym stopniu i inne grzyby, : ''S.delica, S.diclina, S.mixta, S. monoica i S.thureti''. 

Na rybach i ikrze najczęściej występują gatunki rodzaju ''Achlya'': ''A. debaryana, A. polyandra, A.flagellata i A. prolifera.''

== Źródła zakażenia ==
Protisty te są powszechne i występują w każdym zbiorniku nie czyniąc żadnej szkody rybom. Tylko osłabiona ryba jest narażona na skuteczny atak grzybopodobnych protistów.

Pleśniawka może zaatakować ryby żyjące zarówno w warunkach naturalnych jak i hodowlanych. Atakuje wyłącznie ryby osłabione, chore lub okaleczone, zwłaszcza przebywające w wodzie o niskiej temperaturze.

Źródłem pleśniawki są grzybnie porastające substancje organiczne (np. zalegająca karma) lub martwe organizmy zwierzęce (np. [[dafnia|rozwielitki]]).

Przyczyny powodujące rozwój grzybni mogą być pochodzenia mechanicznego (np. otarcie podczas transportu) jak również być wynikiem zakażenia ([[Mikroorganizm|drobnoustroje]]), jak i inwazji [[pasożyt zewnętrzny|pasożytów zewnętrznych]] (z rodzajów ''Ichthyophthirius'', ''Dactylogyrus'', ''Gwodactylus'').

== Objawy choroby ==
Grzybopodobne protisty atakują tylko i wyłącznie ryby, które uległy urazom. W różnych uszkodzonych miejscach skóry, na [[płetwa]]ch, [[skrzela (anatomia)|skrzelach]], [[oko|gałkach ocznych]] oraz [[nos|otworach nosowych]] widoczne są szarobiałe grzybnie. Ryby są ospałe, mało aktywne, ocierają się o przedmioty. W miejscach zaatakowanych pleśniawką widać kłaczki pleśni podobnej do "brudnej waty". Niekiedy występuje u nich sklejenie płetw. Pojawia się szczególnie na krawędziach płetw a stamtąd rozszerza się na całe ciało. Następnie przy oczach oraz wokół otwartych, częściowo zagojonych ran. Jeśli [[skrzela (anatomia)|skrzela]] są zakażone [[Ryby|ryba]] zwykle [[śmierć|umiera z uduszenia]].

W dalszym przebiegu [[choroba|choroby]] następuje zniszczenie skóry, a nawet [[tkanka|tkanki]] [[tkanka mięśniowa|mięsnej]]. Powierzchnia [[rogówka|rogówki oka]] może być zmętniała, poza tym oko jest normalne. Dopiero pod mikroskopem widać pojedyncze nitki [[pleśń|pleśni]]. Strzępki takiej grzybni kształtu wrzecionowatego lub cylindrycznego zakończone są [[zarodnia]]mi [[pływka|pływkowymi]] (''zoosporangium''), we wnętrzu których wytwarzają się zoospory, czyli pływki. 

Drobne kłaczki lub nitki pleśni powodują również zmętnienie [[skrzela (anatomia)|skrzeli]].

Strzępki protistów zalegające na powierzchni ciała wnikają poprzez [[Skóra|skórę]] do [[mięsień|mięśni]], a często nawet do narządów wewnętrznych ciała. Tam ulegają [[nekrobioza|nekrobiozie]] by powodować ubytki [[tkanka|tkanki]]. Pleśniawka [[oko|gałek ocznych]] może spowodować [[ślepota|ślepotę]]. Podczas lokalizacji grzybni na skrzelach obserwuje się objawy [[hipoksja|niedotlenienia]].
 
W warunkach hodowlanych należy zwrócić uwagę na tzw. sztuczne [[tarło]] (po zabraniu [[ikra|ikry]] parze rodzicielskiej). [[płodność|Niezapłodniona]] ikra ulega [[nekrobioza|obumarciu]] i jest atakowana przez pleśń. Widać liczne promienisto odstające nitki na powierzchni jaja. Wszystkie te zmiany mogą doprowadzić do śmierci ryby. 

Choroba nie jest wyleczalna, jeśli grzybnia pokryła zbyt duże partie ciała.

== Profilaktyka i leczenie ==
Należy zapewnić rybom optymalne warunki życiowe, zwłaszcza pod względem temperatury. W razie pojawienia się pierwszych objawów pleśniawki należy chore ryby odłowić. 

Miejsca [[zakażenie|zakażone]] pleśnią należy obmyć tamponem z waty zanurzonym w roztworze [[Manganian(VII) potasu|nadmanganianu potasu]]. Następnie należy chore ryby umieścić w krótkotrwałej kąpieli:
* w roztworze nadmanganianu potasu (czas kąpieli 30-60 minut)
* lub roztworze [[sól kuchenna|soli kuchennej]] (czas kąpieli do 20 minut).
* w soli niejodowanej ( czas kąpieli do 20 min)
* kąpiel [[formalina|formalinowa]].

Podczas całego cyklu leczenia wskazane jest podnieść [[temperatura|temperaturę]] do 28-30[[Skala Celsjusza|°C]].
Po kuracji przez pewien czas utrzymywać wyższą temperaturę i zapewnić dobre natlenienie wody. Kąpiele te powinny być powtarzane 2—3 razy w tygodniu aż do likwidacji grzybni.

Okres [[Kwarantanna (medycyna)|kwarantanny]] dla chorej ryby: 6 dni

W przypadkach słabego zakażenia wystarczy tylko podniesienie temperatury wody w [[akwarium]] oraz [[dezynfekcja|odkażenie]] go za pomocą np.: trypaflawiny ([[akryflawina]]), [[Chloroamina|chloraminy]], MFC Tropical, Desin, Medifin. 

Niekiedy wystarczy już samo wypędzlowanie chorych miejsc rozcieńczonym roztworem [[jodyna|jodyny]] (plus podwyższenie temperatury).

Ryba może być karmiona podczas leczenia, ale tylko w małych ilościach.

== Zalecenia ==
* W hodowli ryb akwariowych należy unikać zbyt niskiej temperatury wody. 
* W przypadku jakichkolwiek "podejrzeń" natychmiast podnieść temperaturę wody o 2—3°C.
* Zachować szczególną ostrożność przed mechanicznym uszkodzeniem ciała ryby.

== Zobacz też ==
* [[Choroby ryb akwariowych]]

== Bibliografia ==
* Maria Prost - Choroby ryb - Państw. Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, W-wa 1989 (ISBN 83-09-01335-3)
* H. Jakubowski, J. Ring - Ryby w akwarium (ISBN 83-02-03493-2)
* Willy Hohnk - American Journal of Botany (1933)

== Źródło == 
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Saprolegnioza Wikipedia (jestem pierwszym autorem)]

[[Kategoria:Choroby ryb]]