Pierwotniak

Aktualna wersja na dzień 23:16, 8 lut 2010

Pantofelek Paramecium caudatum

Pierwotniaki - Protozoa - jednokomórkowe organizmy eukariotyczne, zaliczane tradycyjnie do królestwa zwierząt, a według nowszej systematyki do królestwa Protista.

• Pierwotniaki (Protista) dzieli się na 6 typów:
  • wiciowce (Flagellates)
  • korzenionóżki
  • promienionóżki
  • sporowce
  • sporowce parzydełkowe
  • orzęski (Ciliates)

Pierwotniaki to organizmy o zróżnicowanej budowie morfologicznej. Wielkość ich ciał waha się od 10 um do kilku milimetrów. Zazwyczaj w budowie można wyróżnić przód, tył, stronę grzbietową oraz brzuszną.

Pierwotniaki wykształciły pellikulę - błonę komórkową podścieloną utworami błoniastymi (efekt: wzmocnienie całej konstrukcji). Jej dodatkowymi właściwościami jest "elastyczność" pozwalającą na poruszanie się ruchem ameboidalnym.

Komórki pierwotniaków wypełnia cytoplazma, najczęściej podzielona na zewnętrzną ektoplazmę oraz ulokowaną centralnie w komórce endoplazmę.

U pierwotniaków wyróżnia się wyspecjalizowane organelle ruchowe:

1. Wić (flagellum), rzęska (cilia) - identyczne twory pod względem konstrukcji, jednak różniące się ilością, wielkością oraz tym, iż rzęski połączone są włókienkami pod warstwą błony komórkowej (pellikuli) - co pozwala na skoordynowanie ruchów.
2. Nibynóżki (pseudopodia) - wykształcone u niektórych zarodziowców, ich działanie polega na przelewaniu cytoplamy do różnych rejonów komórki, a co za tym tworzenie "wypukleń" - co pozwala na przemieszczanie się ruchem ameboidalnym oraz na "oblewanie" ciała potencjalnej ofiary.

Pierwotniaki to organizmy heterotroficzne.

Część wiciowców może odzywać się autotroficzne (miksotrofizm).

Ponieważ pierwotniaki to małe organizmy, o względnie niskim tempie przemian i dużej powierzchni, wydalanie jest przeprowadzane w drodze dyfuzji.

Rozmnażanie się pierwotniaków

Pierwotniaki, jako jednokomórkowce rozmnażają się tylko bezpłciowo - zazwyczaj rozmnażanie polega wtedy na podziale mitotycznym komórki - powstają dwie komórki potomne o jednakowym podłożu genetycznym, co prowadzi do szybkiego zwiększenia ilości osobników danego gatunku. Zasadniczą wadą jest brak zmienności genetycznej.

Wśród pierwotniaków występują zarówno formy haploidalne jak i diploidalne.

Zmysły, wrażliwość

Pierwotniaki zdolne są do odbioru bodźców zewnętrznych oraz reagowania na nie. Odbywa się to na zasadzie elektrycznej, dzięki polaryzacji błony komórkowej. Niektóre pierwotniaki wykształciły specyficzne organelle do percepcji wrażeń świetlnych - jak np. czerwona plamka oczna.

Okres istnienia

Pierwotniaki to najstarsze organizmy żywe. Są dowody na to, że żyły na Ziemi już 600 mln lat temu.

źródło: artykuł [1] w Wikipedii, licencja: GNU FDL, autorzy: [2]