Kostioza
Kostioza, ichtiobodoza, (Costiosis) – pasożytnicza choroba ryb wywoływana przez wiciowce z rodzaju Ichthyobodo. Wyróżnia się dwa gatunki wiciowców z rodzaju Ichthyobodo: I. necatrix oraz I. pyriformis, z czego ten pierwszy jest najczęstszą przyczyną wywoływania tej choroby. Nazwa wywodzi się od dawniej używanej nazwy rodzajowej Costia.
Spis treści |
Etiologia
Kostioza jest chorobą występująca w hodowli sztucznej, atakującą przede wszystkim ryby młode. Wywołują ją bardzo małe wiciowce (długość pasożyta 10-20 µm, szerokość6-10 µm). Na żywicielu I. necatrix jest kształtu nerkowatego, natomiast poza nim pasożyt przybiera formę bardziej kulistą. Po brzusznej stronie ciała posiada otwór gębowy — cytostom oraz dwie pary wici (krótsze i dłuższe). W cytoplazmie można zaobserwować okrągłe jądro umieszczone w centrum oraz wicie wakuoli. Za ich pomocą może pływać przez jakiś czas czas w wodzie. Po napotkaniu żywiciela zwężonym końcem działającym jak przyssawka przytwierdza się do skóry. Gdy opuści swego żywiciela żyje tylko ok. 30-60 minut. Potrafi jednak wytworzyć swoiste cysty przetrwalnikowe (7-10 µm), które to potrafią przetrwać bardzo długi okres czasu. Najczęściej pojawia się na skórze ryby, płetwach, rzadziej na skrzelach. W hodowli akwariowej pojawia się bardzo rzadko ze względu na temperaturę panującą w akwarium, atakując najczęściej narybek. W temperaturze 30°C i wyższej pasożyty giną.
Źródło inwazji
Źródłem rozprzestrzeniania się tej choroby są najczęściej zarażone ryby. W hodowli stawowej zdarzają się przypadki rozpowszechnianie się choroby poprzez ptaki przenoszące padłą rybę zarażoną kostiozą z jednego zbiornika do drugiego.
Rozwój choroby
Ichthyobodo necatrix rozmnaża się poprzez podział podłużny, zależny od temperatury, najszybciej w temperaturze ok. 25°C i wodzie dającej odczyn bardziej kwaśny (pH) 4,5 – 6,0).
Objawy
Rozwój choroby powoduje ogólne osłabienie ryby. Na powierzchni ciała pojawia się biały nalot wywołany wydzielaniem się nadmiernej ilości śluzu związanego z reakcją obronną skóry ryby na inwazję pasożytów. W miejscach, gdzie dokonała się inwazja skóra wykazuje przekrwienia i wybroczyny. Ryby ocierają się o rośliny i przedmioty starając się pozbyć „natręta”, zaś ich ruchy stają się chwiejne. Na płetwach można zauważyć ich postrzępienie. Skrzela bledną, pokrywając się dużą ilością śluzu. W następstwie ataku na skrzela ryba wykazuje objawy duszności. Podpływa do miejsc najlepiej dotlenionych, z trudem łapie powietrze z powierzchni wody. Ryby przestają żerować i szybko chudną. W stadium już bardzo zaawansowanym na skórze, płetwach i skrzelach mogą pojawić się ogniska martwe.
Zwalczanie
Skutecznym sposobem na leczenie są kąpiele lecznicze. Przeprowadzać je należy w oddzielnych zbiornikach:
- sól kuchenna - 10-15 g/ l wody (15-20 min. w temp. 25-30°C)
- roztwór formaliny, stosując 20-25 ml tego środka na 100 l wody (czas kąpieli 30 -45 minut)
- roztwór wodny chloraminy o stężeniu 1:200000 (ok. kwadransa)
- roztwór siarczanu miedzi w proporcji 1: 2000, przez okres 1—2 minuty
- kąpiel w roztworze chininy (1 g na 50 l wody)
- kąpiel długotrwała w roztworze trypaflawiny (akryflawina) (1 g na 100 l wody) na okres 3-5 dni
- kąpiel długotrwała - 20 ml FMC na 200 l wody
- Ichtioseptin Forte
Zapobieganie chorobie
W profilaktyce należy zwracać szczególną uwagę na stan zdrowotny sprowadzanych ryb. W celach zapobiegnięcia choroby należy poddać nowe ryby kąpieli w 1 % roztworze soli kuchennej, na okres 30 minut przez kilka dni. Zabieg ten dobrze jest powtórzyć w odstępach 2-3 dniowych.
Zobacz też
Bibliografia
- Prost Maria, Choroby ryb, Państw. Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, W-wa, 1989, s.170-173, ISBN 83-09-01335-3
- H. Jakubowski, J. Ring - Ryby w akwarium ISBN 83-02-03493-2
