Tekst źródłowy strony Promieniopłetwe

{{Zwierzę infobox|Nazwa zwyczajowa=Promieniopłetwe
|Łacińska=Actinopterygii
|Zoolog=Klein, 1885
|Podkrólestwo=[[tkankowce]]
|Nadtyp=[[wtórouste]]
|Typ=[[strunowce]]
|Podtyp=[[kręgowce]]
|Nadgromada=[[ryby kostnoszkieletowe]]
|Gromada=promieniopłetwe
|Obrazek=Belona001xx.jpg
|Opis_obrazka=Belona - przedstawicielka [[belonokształtne|belonokształtnych]]
|Commons=Category:Actinopterygii
|Wikispecies=Actinopterygii
}}
'''Promieniopłetwe''' (Actinopterygii) syn. '''kostnopromieniste''' - [[kategoria systematyczna]] obejmująca większość współcześnie żyjących gatunków [[Ryby kostnoszkieletowe|ryb kostnoszkieletowych]] (Osteichthyes) - w randze [[Gromada (biologia)|gromady]] lub [[Podgromada (biologia)|podgromady]], w zależności od przyjętej klasyfikacji. Do promieniopłetwych zalicza się ponad 27 tys. gatunków zasiedlających zarówno wody słodkie jak i wody słone. Od [[mięśniopłetwe|mięśniopłetwych]] odróżnia je budowa płetw i sposób poruszania.

====Cechy charakterystyczne====
*szkielet - w całości lub w części - kostny
*[[Płetwa|płetwy]] rozpięte na szkielecie z promieni (kostnych lub chrzęstnych)

====Systematyka====
=====[[Rząd (biologia)|Rzędy]]=====
Niezależnie od przyjętej [[Klasyfikacja biologiczna|klasyfikacji biologicznej]] ryby promieniopłetwe dzieli się na rzędy.
W poniższej tabeli przedstawiono wszystkie rzędy ze wskazaniem różnic pomiędzy klasyfikacjami [[ITIS]] i [[FishBase]].

{{clear}}

{| class="wikitable" width=100%
! ITIS
! Fishbase.org
! Nazwa zwyczajowa (polska)
|---
|[[Acipenseriformes]]||[[Acipenseriformes]]||[[jesiotrokształtne]]
|---
|[[Albuliformes]]||[[Albuliformes]]||[[albulokształtne]]
|---
|[[Amiiformes]]||[[Amiiformes]]||[[amiokształtne]]
|---
|[[Anguilliformes]]||[[Anguilliformes]]||[[węgorzokształtne]]
|---
|[[Ateleopodiformes]]||[[Ateleopodiformes]]||(brak nazwy)
|---
|[[Atheriniformes]]||[[Atheriniformes]]||[[aterynokształtne]]
|---
|[[Aulopiformes]]||[[Aulopiformes]]||[[skrzelokształtne]]
|---
|[[Batrachoidiformes]]||[[Batrachoidiformes]]||[[batrachokształtne]]
|---
|[[Beloniformes]]||[[Beloniformes]]||[[belonokształtne]]
|---
|[[Beryciformes]]||[[Beryciformes]]||[[beryksokształtne]]
|---
|[[Characiformes]]||[[Characiformes]]||[[kąsaczokształtne]]
|--- style="background-color:#E9E9E9"
| ||[[Cetomimiformes]]||[[wielorybinkokształtne]]
|---
|[[Clupeiformes]]||[[Clupeiformes]]||[[śledziokształtne]]
|--- style="background-color:#E9E9E9"
|[[Ctenothrissiformes]]<br />(''[[incertae sedis]]'')|| - ||
|---
|[[Cypriniformes]]||[[Cypriniformes]]||[[karpiokształtne]]
|---
|[[Cyprinodontiformes]]||[[Cyprinodontiformes]]||[[karpieńcokształtne]] ([[zębokarpiokształtne]])
|---
|[[Elopiformes]]||[[Elopiformes]]||[[tarponokształtne]]
|---
|[[Esociformes]]||[[Esociformes]]||[[szczupakokształtne]]
|---
|[[Gadiformes]]||[[Gadiformes]]||[[dorszokształtne]]
|---
|[[Gasterosteiformes]]||[[Gasterosteiformes]]||[[ciernikokształtne]]
|--- style="background-color:#E9E9E9"
| ||[[Gobiesociformes]]||[[grotnikokształtne]]
|---
|[[Gonorynchiformes]]||[[Gonorynchiformes]]||[[piaskolcokształtne]]
|---
|[[Gymnotiformes]]||[[Gymnotiformes]]||[[strętwokształtne]]
|--- style="background-color:#E9E9E9"
|[[Lampridiformes]]||[[Lampriformes]]||[[strojnikokształtne]]
|---
|[[Lophiiformes]]||[[Lophiiformes]]||[[żabnicokształtne]]
|--- style="background-color:#E9E9E9"
|[[Mugiliformes]]|| - ||[[mugilokształtne]] ([[cefalokształtne]])
|---
|[[Myctophiformes]]||[[Myctophiformes]]||[[świetlikokształtne]]
|--- style="background-color:#E9E9E9"
| ||[[Notacanthiformes]]||[[łuskaczokształtne]]
|---
|[[Ophidiiformes]]||[[Ophidiiformes]]||[[wyślizgokształtne]]
|---
|[[Osmeriformes]]||[[Osmeriformes]]||[[stynkokształtne]]
|---
|[[Osteoglossiformes]]||[[Osteoglossiformes]]||[[kostnojęzykokształtne]]
|---
|[[Perciformes]]||[[Perciformes]]||[[okoniokształtne]]
|---
|[[Percopsiformes]]||[[Percopsiformes]]||[[okonkokształtne]]
|---
|[[Pleuronectiformes]]||[[Pleuronectiformes]]||[[flądrokształtne]] ([[płastugokształtne]])
|---
|[[Polymixiiformes]]||[[Polymixiiformes]]||[[wąsatkokształtne]] 
|---
|[[Polypteriformes]]||[[Polypteriformes]]||[[wielopłetwcokształtne]]
|---
|[[Saccopharyngiformes]]||[[Saccopharyngiformes]]||[[gardzielcokształtne]]
|---
|[[Salmoniformes]]||[[Salmoniformes]]||[[łososiokształtne]]
|---
|[[Scorpaeniformes]]||[[Scorpaeniformes]]||[[skorpenokształtne]]
|--- style="background-color:#E9E9E9"
|[[Semionotiformes]]||[[Lepisosteiformes]]||[[niszczukokształtne]]
|---
|[[Siluriformes]]||[[Siluriformes]]||[[sumokształtne]]
|---
|[[Stephanoberyciformes]]||[[Stephanoberyciformes]]||[[stefanoberyksokształtne]]
|---
|[[Stomiiformes]]||[[Stomiiformes]]||[[wężorokształtne]]
|---
|[[Synbranchiformes]]||[[Synbranchiformes]]||[[szczelinokształtne]]
|--- style="background-color:#E9E9E9"
| ||[[Syngnathiformes]]||[[igliczniokształtne]]
|---
|[[Tetraodontiformes]]||[[Tetraodontiformes]]||[[rozdymkokształtne]]
|---
|[[Zeiformes]]||[[Zeiformes]]||[[piotroszokształtne]]
|}

=====Ujęcie współczesne=====
Klasyfikacja propagowana przez Integrated Taxonomic Information System (ITIS) stawia Actinopterygii w randze gromady (''class'') i dzieli na:
*[[Chondrostei]] - [[kostnochrzęstne]]
*[[Neopterygii]] - [[nowopłetwe]]
=====Ujęcie tradycyjne=====
W tradycyjnej klasyfikacji Actinopterygii dzielone są na trzy [[infragromada|infragromady]]:

* [[kostnochrzęstne]] (Chondrostei) syn. kostnołuskie, kostołuskie, ganoidy chrzęstne
* [[przejściowce]] (Holostei) syn. pełnokostne, ganoidy kostne
* [[teleostei|ryby kościste]] (Teleostei)

Według najnowszych tendencji [[kladystyka|kladystycznych]] tak przedstawiona grupa promieniopłetwych nie jest jednak grupą polifiletyczną (z powodu przejściowców), a tym samym nie stanowią [[takson]]u i właściwie nie powinna być opisywana jako podgromada. Tym niemniej taka klasyfikacja nadal bywa stosowana.

Przeważająca większość ryb współczesnych to ryby kościste (Teleostei). Grupa przejściowców (Holostei) jest parafiletyczna. Kostnochrzęstne (Chondrostei) obejmują taksony kopalne i współczesne o wielu cechach prymitywnych.

Współcześnie istnieją tendencje do wyróżniania tylko dwóch grup (infragromad) promieniopłetwych: kostnochrzęstnych i [[Neopterygii]] ("nowopłetwych"). Sporne przejściowce znalazły się w Neopterygii, ale w odmiennych rzędach ([[niszczukokształtne]] i [[amiokształtne]]). Podczas gdy większość chrzęstnokostnych żyła w erze [[Era paleozoiczna|paleozoicznej]] i [[trias]]ie, Neopterygii, choć znane już od końca [[perm]]u najburzliwszy okres różnicowania przechodziły w triasie i [[jura|jurze]]. Właśnie wówczas zaznaczyła się tendencja do redukcji liczby, grubości i wielkości łusek. Zaistniałe zmiany Neopterygii przyczyniły się do usprawnienia płetw (stąd nazwa Neopterygii i postulowana polska nazwa "nowopłetwe"). Płetwa ogonowa staje się symetryczna (w przeciwieństwie do heterocerkicznej u kostnochrzęstnych) i wykształca się skostniały kręgosłup. Gatunki zaliczane tradycyjnie do [[przejściowce|przejściowców]] (patrz wyżej) (jak [[amia]] i [[Niszczukokształtne|niszczuka]]) są obecnie coraz częściej uznawane za prymitywne formy Neopterygii.

====Źródła====
#{{cytuj stronę | url = http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=161061  |tytuł= ITIS | data dostępu = 9 grudnia 2007| autor = Integrated Taxonomic Information System| język = en }}
#[http://fishbase.org Fishbase.org]


 źródło: artykuł [http://pl.wikipedia.org/wiki/Promieniopłetwe] w Wikipedii, licencja: [[GNU FDL]], autorzy: [http://pl.wikipedia.org/wiki/Promieniopłetwe&action=history]