Channa bleheri

wężogłów Blehera
Wężogłów Blehera fot. Sebastian "Seboos" Josiek http://www.gsa.org.pl
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	Okoniokształtne
Rodzina	Channidae
Rodzaj	Channa
Gatunek	Wężogłów Blehera
Nazwa systematyczna
Channa bleheri
Vierke, 1991
Systematyka w Wikispecies
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Channa bleheri

Na początek małe uzupełnienie w kwestii systematyki. Do rodziny Channidae należą dwa rodzaje: Channa i Parachanna, przy czym wszystkie azjatyckie gatunki wężogłowów klasyfikowane są w rodzaju Channa, a gatunki afrykańskie w rodzaju Parachanna.

Wężogłów Blehera (Channa bleheri) (Vierke, 1991) jest słodkowodnym gatunkiem endemicznym, zamieszkującym dorzecze rzeki Brahmaputra w północno - wschodnim stanie Assam w Indiach. Wężogłów ten został odkryty przez Heiko Blehera w rzece Dibru w 1987 roku, a następnie opisany przez Jörg’a Vierke w 1991 i nazwany na cześć jego odkrywcy.

Gatunek ten jest obok Channa gachua i Channa orientalis jednym z gatunków wężogłowów zaliczanych do mniejszych (określanych w jęz. angielskim jako „dwarf channas”), osiągających w naturalnym środowisku długość poniżej 20 cm, co czyni je atrakcyjnymi dla miłośników wężogłowów nie dysponujących dużymi zbiornikami. Generalnie ze względu na osiągane rozmiary gatunki wężogłowów są potocznie zaliczane do jednej z trzech kategorii: „dwarf channa”, „medium channa” i „large channa”. Podobnie jak gatunki z podrzędu błędnikowców (Anabantoidei) wężogłowy dysponują organem pozwalającym im oddychać tlenem atmosferycznym, co czyni je przystosowanymi do życia w warunkach niedoboru tlenu w wodzie. Jest to organ podobny w działaniu do tzw. „labiryntu” choć jego budowa jest nieco mniej skomplikowana.

Na wolności - czyli naturalne środowisko występowania.

Heiko Bleher odkrył ten gatunek w środowisku wód stojących o podłożu piaszczystym i żwirowym, niewielką ilością kamieni, z zatopionymi kłodami drewna i dnem pokrytym dużą ilością liści. Roślinność wodna była uboga, dno zarastał jedynie Potamogeton, natomiast na powierzchni występowały rośliny pływające: Eichhornia, Salvinia, Azzolla, Pistia. Ph wody wynosiło pomiędzy 7 a 8, przewodność elektrolityczna od 100 do 300, a zakres temperatur w zależności od pory roku pomiędzy 20 a 30C. Naturalne środowisko dzieli m. in. z Channa aurantimaculata. Inne gatunki ryb występujące na obszarze występowania C.bleheri to m.in. gatunki z rodzaju Badis ( między innymi Badis badis), gatunki z rodzaju Schistura, Botia (Botia Dario), Crossocheilus, Garra, Puntius, Barelius, Labeo.

Szycie na miarę czyli akwarium i jego aranżacja.

Litraż powyżej 100L i im akwarium większe tym lepsze - to ogólnie spotykana zasada, przy czym zbiorniki mniejsze można zarezerwować tylko i wyłącznie dla jednej i to dobranej pary ryb. Generalnie J.Vierke traktuje akwarium 100L jako minimum dla tego gatunku, przy czym jego 100l zbiornik, w którym udało mu się rozmnożyć te wężogłowy nie był typowym zbiornikiem, jego długość wynosiła 1,1 m. Bezpieczniej jest zatem założyć, iż minimalna długość zbiornika powinna wynosić 100 cm, przy szerokości nie mniejszej niż 40 cm. Wysokość zbiornika ze względu na zachowanie ryb (oddychanie tlenem atmosferycznym) nie powinna być zbyt duża czyli w praktyce dochodzimy do wymiarów 100 x 40 x 30, lub 100 x 40 x 40 czyli 120L - 160L. Akwarium musi być szczelnie przykryte ze względu na tendencje ryb do wyskakiwania z wody. Zdolności tych ryb do opuszczania zbiornika w niesprzyjających im warunkach do życia są powszechnie znane (sam ich doświadczyłem) i w tej kwestii nie możliwe są żadne kompromisy. Poza środowiskiem wodnym mogą przetrwać kilka godzin (?) i dość sprawnie poruszają się przy pomocy płetw i skrętów bocznych ciała. Nawet dla dobranej pary aranżacja zbiornika musi zawierać kryjówki umożliwiające rybom schronienie się przed natarczywością współmieszkańca. Do tego celu najlepiej nadają się korzenie i rośliny, choć te nie występują licznie w ich naturalnym środowisku. Zaciemnienie części tafli wody roślinami pływającymi pozytywnie wpływa na komfort ryb w akwarium, choć wężogłowy blehera należą akurat do najmniej "cieniolubnych" gatunków wężogłowów.

Jak ryba w wodzie czyli warunki prawidłowego chowu

Generalnie channy są rybami tolerancyjnymi jeśli chodzi o parametry wody. Zaleca się hodowlę ich w wodzie o pH w przedziale od 6.0 do 7.5 i gH do około 15. Twardsza woda nie jest zalecana ze względu na większe prawdopodobieństwo pleśnienia ikry. Zakres temperatury jest szeroki – pomiędzy 20C a 29C, choć większość akwarystów nieco zawęża ten zakres do pomiędzy 22C i 25C. Ze względu na wahania temperatury w naturalnym środowisku (prowincja Assam) zaleca się by gatunkom wężogłowów z tego rejonu pozyskanym z odłowu umożliwić tzw. „zimowanie” czyli kilkutygodniowy okres w którym temperaturę wody w akwarium należy obniżyć do około 15 - 18C. W okresie tym ze względu na mniejszy metabolizm ryb karmienie powinno być ograniczone (nawet do raz w tygodniu). Taki okres zimowania w warunkach naturalnych występuje pomiędzy listopadem a marcem i także w tym okresie roku należy go przeprowadzić w warunkach akwariowych. Sukcesywne zwiększanie temperatury i obfitości karmienia po takim okresie uważa się za stymulujące do tarła. (za R. Vierke).

Bez względu na dość duży zakres tolerancyjności jeśli chodzi o parametry wody wężogłowy są rybami bardzo podatnymi na nagłe zmiany tych warunków. Dlatego też podmiany wody powinny być dokonywane na zasadzie „im rzadziej tym lepiej”. Jeśli zmieniające się parametry wody tego wymagają (np.: kumulacja jonów azotu) lepiej jest przeprowadzać częstsze podmiany w mniejszych ilościach niż rzadsze podmiany w znacznych ilościach. Wężogłowy są też mniej tolerancyjne niż większość gatunków ryb jeśli chodzi o zawartość związków chloru oraz metali ciężkich w wodzie.

Ciasne ale WŁASNE!!! czyli towarzystwo dla c.bleheri

Trzymanie innych ryb w zbiorniku z tym gatunkiem jest możliwe okresowo pod warunkiem, że ich wielkość nie czyni je naturalnym pokarmem dla chann. Sprawdza się także trzymanie ryb żwawych i szybkich gdyż te channy nie są drapieżnikami aktywnie polującymi na ryby. Zdecydowanie bezpieczniejsze jest trzymanie innych gatunków z channami od młodości. Wprowadzenie nowych gatunków do zbiornika gdy channy są już dorosłe może spowodować iż wężogłowy te będą je próbować atakować do momentu, aż nie uznają że ryby takie nie nadają się jako pokarm z różnych względów (szybkość, wielkość).Natomiast w okresie około tarliskowym trzymanie z nimi innych nawet porównywalnych wielkością lub większych gatunków staje się problematyczne gdyż dobrana para przed przystąpieniem do tarła staje się niezmiernie agresywna i potrafi wybić pozostałe ryby w obronie własnego terytorium.

Do koryta czyli czym karmimy

Decydując się na chów wężogłowów musimy być świadomi faktu iż tych ryb nie sposób wyżywić jedynie pokarmem preparowanym sztucznie – płatkowanym bądź granulowanym, choć rzekomo można je przyzwyczaić do pobierania takiego pokarmu. Podstawą pożywienia jest żywa karma, czyli przede wszystkim żywe ryby które zmieszczą im się do pyska, a w tej kwestii channy potrafią nas niejednym zaskoczyć. Niemniej jednak jak zaznaczyłem wcześniej wpuszczenie do zbiornika małych i żwawych ryb często powoduje, że po początkowym okresie polowań channy tracą nimi zainteresowanie jako pokarmem, gdyż gatunki te uczą się unikać niebezpieczeństwa i są dla c.bleheri za szybkie by je złapać. Pozostaje nam zatem dokarmianie żywymi rybami niejako „z ręki”. Dokarmianie rybami można zastąpić karmieniem dżdżownicami, larwami much a także żywym pokarmem typu wodzeń, rureczniki czy ochotka. Dobrym uzupełnieniem jest też podawanie startego surowego mięsa (kurczak) bądź karmienie kupnymi mrożonymi pokarmami typu serca wołowe. Moje channy z mrożonek zdecydowanie lubują się w sercach wołowych, natomiast niechętnie pobierają np. gammarusa.

O rozmnażaniu gatunków czyli tarło i co dalej.

Wężogłowy blehera dojrzałość płciową uzyskują przy długości około 12-15 cm, czyli mniej więcej po roku życia. Identyfikacja płci jest prawie niemożliwa. Niektóre źródła wskazują, iż osobniki w tym samym wieku i chowane w tych samych warunkach wykazują różnice w wielkości – samce są generalnie większe (za R.Vilke), inne źródła z kolei wskazują, iż osobniki nie wykazują różnic w wielkości uwarunkowanych płcią. W okresie przed tarłem samicę wyróżnia okrąglejsza część brzuszna ciała. W środowisku naturalnym sezon tarliskowy przypada na miesiące od kwietnia do lipca. Dobrana parę charakteryzuje wspólna eksploracja zbiornika „w parze”. Przed samym tarłem ryby też często dotykają się głowami i ocierają się o siebie.

Samo tarło przebiega podobnie jak u ryb labiryntowych budujących gniazda. Samiec wybiera miejsce do tarła a następnie podprowadza do niego samicę po czym ryby splatają się w uścisku podczas którego wyciskana jest ikra. Przed faktycznym aktem wyciskania ikry w okresie kilku poprzedzających dni występują akty niejako "przygotowujące". Wygląda to tak jakby ryby ćwiczyły akt tarła dla nabycia wprawy. Obejmują się za każdym razem a te „uściski” stają się coraz silniejsze. W końcu następuje faktyczny „akt miłosny”, który trwa około 30 sekund i podczas którego wyciskana jest ikra. Jest ona na tyle lekka i drobna (wielkości około 1 mm) iż wypływa na powierzchnię wody. Często zdarza się ze samica bądź samiec inkubują ikrę do pyska po czym wypuszczają ją skrzelami. Sa to typowe działania pielęgnacyjne. Z reguły samiec bardziej zajmuje się opieką nad ikrą natomiast samica odgania intruzów z pobliża miejsca złożenia ikry. Po wylęgu małe są karmione przez samicę specjalnie składaną w tym celu ikrą. Zaobserwowano także, iż dokarmiane są także wydzieliną ze skóry rodziców w sposób podobny jak to ma miejsce choćby u dyskowców. W pierwszych tygodniach po wylęgu ubarwienie maluchów jest bardzo ubogie co pozwala im kamuflażować się w środowisku. Dorastające maluchy wykazują zachowania kanibalistyczne. Po udanym tarle para często wyciera się w okresach nawet dwutygodniowych.

Skąd skradłem wiedzę czyli artykuły źródłowe:

1.“The Rainbow Snakehead” by J.Vierke (tłumaczenie z jęz. niem. na ang.przez U. Alsfasser http://www.freewebs.com/snakeheadsuk/channableheribyvierke.htm

2.„Snakeheads in the aquarium” Ulrich Alsfasser http://thesnakeheadforum.com/viewtopic.php?f=62&t=308

3.“Breeding the Rainbow Snakehead (Channa bleheri, a.k.a. red bleheri)’ Wolfgang Harz i Henning Zellmer www.snakeheads.org. (tu trzeba poszukac gdyż artykuł się bezpośrednio nie linkuje)

4. różne "forumowe przepychanki" i niewielkie doświadczenia własne :)

Szymon Wiśniewski